Revue en cabaret


Optreden in het openbaar zat Peter van der Velde in het bloed. Al in 1935 is er sprake van een gedocumenteerd optreden en dat zal niet de enige keer geweest zijn, want in juli 1937 verruilt hij een oude gitaar voor een betere.
Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog had hij plannen om voor een groter publiek "iets" te doen; zo gaf de aanschaf van alweer een nieuwe gitaar in augustus 1940 (voor de somma van 15 gulden) meer strucuur aan de liedjes die tot stand kwamen of al eerder bedacht waren.
Waarschijnlijk heeft Fokke de Vries (toen al 64) een noodzakelijk duwtje gegeven in de goede richting, waarna zich een groepje Roner vormde dat met een gevarieerd programma samen op de planken wilde staan.
De namen van deze artiesten: de gezusters Aukje en Pietje van der Berg, Jans Douwes, Antje Diertens, Jantje Scheepstra, Albert de Vries, Fokke de Vries en Roelfke de Vries (Aalbakkers Haarms Roefke). Ook het zangduo Kee de Vries (zuster van Albert) en Geertje Stel was er enige tijd bij betrokken.
In ieder geval bij de acht nummers na de pauze werden alle artiesten steeds keurig aangekondigd door Jans Douwes met Drentse teksten van Peter van der Velde: blad1 en blad2.
Bij het schrijven van de teksten voor de liedjes en schetsjes leverden ook Jans Douwes en Gale van der Berg medewerking. Voor de begeleidende muziek zorgden Jans Douwes, Jan Huizing ("Jan Huus"), Jan Sluiter (bekend van zijn draaimolen, accordeon), Mien de Vries (piano) en Rieks Zuiderveld (viool). Verder leverde Lammert Kamminga (accordeon) een muzikale bijdrage. In totaal moeten er in de loop van de tijd een kleine 20 medewerkers zijn geweest.
Schilder Fokke de Vries zorgde voor de decors en Jan Sluiter regelde vervoer van de stukken toen later ook voorstellingen buiten Roden werden gegeven.

Dat de naam van de groep het "Bontse Bitse Cabaret" werd (met een in de oorlog "stoute" afkorting) stond al snel vast: de Bitse was de herkenbare naam van een klein stroompje door het centrum van Roden dat afwaterde in het Peizerdiep.
Van der Velde zette de volgende advertentie (nog in het Nederlands) in de Leekster Courant van zaterdag 23 november 1940:
	Het Bonte Bitse Cabaret
	Amateursavond
	Amateurs op het gebied van
	Zang - Toneel - Voordracht - Muziek, enz.
	die willen medewerken
	aan een Bonte Avond
	worden verzocht Dinsdag a.s.
	om half acht samen te komen
	in Cafe Germ de Vries Roden.

Het aantal spontane aanmeldingen was niet overweldigend, maar met wat aanmoediging bleken voldoende Roners geïnteresseerd. De Drentse teksten en liedjes werden door Peter van der Velde bedacht; ook was er wel een enkel Nederlandstalig liedje of stukje.	
De eerste bespreking of repetitie werd gehouden op dinsdag 26 november 1940 in cafe De Vries, want de eerste keer dat de naam "B.B.C." in het zeer nauwkeurige kasboekje van Van der Velde opduikt, staat er: "26 november 1940: Germ de Vries - B.B.C. f.0,20". Dat zal de prijs van de koffie zijn geweest.
Om de bevolking nieuwsgierig te maken verschijnen er in vier opeenvolgende weken kleine advertenties van Van der Velde in de Leekster Courant. Nu in het Drents!
Zaterdag 23 november 1940:
	"Zeg Griet, doe döst toch zeker met
	An 't Bonte Bitse Cabaret?
	"Natuurlijk wicht, al kiek ik scheel
	Ik bin een schoonhaaid op 't toneel!

Zaterdag 30 november:
	Alle moekes kieken lelk
	"Wat heb 'k nou dunne kovviemelk!"
	Moar wai heb'm er de guchel met
	In 't Bonte Bitse Cabaret.

Zaterdag 7 december:
	Wie
	kan mij nog helpen 
	aan een toespraak van de
	"Pankoukjonges"
	van Roden en omg. ?
	P.v.d.Velde - Roden

Zaterdag 14 december:
	En Trientje zeg: "Onthol dat, Peit,
	Vergeet de goije doatum neit.
	Elf Jannewoari gaaistoe met
	noar 't Bonte Bitse Cabaret".

En:
	Hou zit dat nou toch einlieks met
	HET BONTE BITSE CABARET?
	Ho! Neit zo'n hoast, mien leive man!
	Ze waarken d'r al weken an.
	Ons otie zegt: De tied is min
	'k Heb in veziet'n neit veul zin,
	Moar noa Naaijoar goa ik toch met
	Noar 't Bonte Bitse Cabaret!

Zelfs de middenstand haakte op het succes in. De firma Datema (in manufacturen) adverteerde op 11 januari 1941:
	Naar het Bonte Bitse Cabaret
	met een paar mooie links kousen
	van kunstzijde of natuurzijde,
	moderne tinten.

Minimaal 12 keer waren er repetities bij De Vries, waarna er zes voorstellingen zijn geweest, namelijk op zaterdagavonden 11, 18 en 25 januari en op 1, 8 en 15 februari 1941. 
In de Leekster Courant van zaterdag 11 januari 1941 verscheen de advertentie:
	Het Bonte Bitse Cabaret
	Klokslag half zeuven  
	Zoal open 6 uur
	Veur vanoavend bin'n alle koarten oetverkocht
	Tweide oetvoering
	Zoaterdag 18 Januoari
	Koarten hierveur in veurverkoop bai Germ de Vries
	Entree f 0,35
Het was een geweldig succes: de kaarten van 35 cent vlogen weg, maar dan meer dan 200 man konden er niet in! Er verschenen juichende recencies in de Leekster Courant van 18 januari en in het Agrarisch Nieuwsblad.
Germ de Vries en zijn Annechie waren zo opgetogen over de opkomst en omzet, dat zij 10 gulden in de kas stortten!
Volgens de door Van der Velde zelf getekende aanplakbiljetten, waarvan nog een ontwerp bestaat, bedroeg de entreeprijs "zeven stuver en een poar oale klomp'n".

Vanwege de spertijd die in de oorlog 's avond om acht uur inging begonnen de voorstellingen al om half zeven, wat voor werkers op de boerderij wel eens lastig was.
De voorstellingen waren "officieel", waardoor 20% belasting moest worden betaald over de entree. Een grote kostenpost was ook de firma Mulder, waar kostuums en andere benodigdheden werden gehuurd of gekocht. Voor elke voorstelling kregen de artiesten uiteindelijk twee gulden: eind februari werd het eindbedrag uitgekeerd. 
Het programma "van Roon, veur Roon, deur Roon" moet een doorslaand succes zijn geweest. Er bestonden overal toneelverenigingen, maar een revue (eigenlijk meer een bonte avond) bijna helemaal in het Drents was in Roden en omstreken nog nooit vertoond.
De foto's op deze website moeten bij deze serie optredens zijn gemaakt, want het kasboekje vermeldt: "1 maart 1941: foto's BBC f.2,70". Vanwege het succes stelde Van der Velde een echt reglement voor. Of hier iets mee gedaan werd, is niet bekend.

In de zomer van 1941 waren er natuurlijk geen optredens, maar Van der Velde wilde verder: op 25 september kocht hij "Eekschillers f.1,00". Mogelijk een schets die bij Mulder aan het Zuiderdiep in Groningen is aangeschaft.
Op vrijdag 17 oktober gingen de repetities weer van start, met koffie die nog steeds 20 cent kostte. Een grote schrik bij de tweede repetitie op 24 oktober: "Repetitie B.B.C. 7 bommen".
De groep ging echter door en na nog acht repetities vond de eerste uitvoering van deze reeks plaats op zaterdag 24 januari 1942. Nog zeven opeenvolgende zaterdagen volgden en steeds was de zaal uitverkocht! Over de laatste uitvoering: "Ook deze achtste uitvoering uitverkocht. We willen niet meer, hoewel er nog steeds aanvraag is om kaarten".
Van deze uitvoeringen zijn enkele foto's gemaakt, zoals van de Eekschillers (waarvan de namen van de spelers bekend zijn) en deze. De namen van de fotobestellers zijn nog bekend.
De verplichte aanmelding bij de Kultuurkamer (opgezet op 25 november 1941 en ingesteld op 30 mei 1942) zagen de artiesten niet zitten. In een bijeenkomst op 1 september 1942 (koffie f.0,25) besloot men als groep te stoppen.

Toch had het succes naar meer gesmaakt. Een aantal spelers ging (nog steeds onder de naam BBC) door en repeteerde van november 1942 tot in januari 1943, optredens uit die winter zijn niet bekend.
In het najaar van 1943 werd de draad weer opgepakt: "17 oktober 1943: BBC f.0,50" en een derde serie optredens volgde: op zaterdag- en zondagavonden 29 en 30 januari in Vries en op 5, 6, 12, 13, 19, 20 februari 1944 weer bij Germ de Vries, met een kleine, vaste groep van acht personen.
Blijkbaar mocht er toch in het openbaar worden opgetreden, want de gemeente-ontvanger in Roden ontving van De Vries 20% vermakelijkheidsbelasting over de entree. Ook de naam Bonte Bitse Cabaret stond gewoon op rekeningen en de aankondiging stond in het Nieuwsblad van het Noorden.

Hiervoor zal vast en zeker weinig reclame zijn gemaakt, want de belangstelling was toch groot. Op 16 februari gaf de groep een gratis voorstelling voor de "ouden van dagen". Het trok ook buiten de regio aandacht: zelfs solliciteerde een zelfbenoemde "declamator".
Er kwamen meer optredens in de regio, Jans Douwes hield een BBC-kasboek bij en daar staan optredens vermeld in maart 1944 bij Scheepstra in Donderen en zelfs twee maal bij Arends in Eelde. In april volgden vier uitvoeringen in Haulerwijk, Zuidhorn en Hoogkerk, wat de artiesten 57 gulden per persoon opleverde! Bij dat laatste optreden, op zaterdag 22 april 1944, werd in Bedum een Duitsgezinde rechercheur neergeschoten en moest iedereen overhaast de zaal verlaten. Hierna stopten de optredens. 
De reis bij voorstellingen buiten Roden werd op fiets gemaakt, met paard en wagen voor grotere decorstukken.
 
Na de bevrijding was er veel vraag naar ontspanning en natuurlijk kwam het BBC-gezelschap in beeld. Er werd weer gerepeteerd: "15 augustus 1945: Zuiderveld f.0,50" en er kwam nieuw materiaal "22 augustus 1945: BBC schetsen f.15,00".
Ook in Roden kwam het verenigingsleven goed op gang. Het bestuur van Volksvermaken stuurde zelfs een uitnodiging aan alle toneelgroeperingen om op 20 september samen over een winterprogramma te overleggen om elkaar niet in de wielen te rijden.
Op 15 september bracht een kleine groep de eerste naoorlogse uitvoering op de planken, in Bunne. De hele winter waren er repetities en uitvoeringen (o.a. op 15 december 1945 bij Zuiderveld). 
Op 15 mei 1946 kreegt drukkerij Roffel de opdracht om voor f.11,75 "drie liedjes uit het Bonte Bitse Cabaret" te drukken om bij de uitvoeringen te kopen of mee te zingen.

Op 3 oktober 1946 was er een vergadering van de groep (kosten: f.0,60 , de koffie was blijkbaar duurder geworden). Ging het over de toekomst? Na het uitvallen van de familie Van der Berg was de animo onder de rest van de groep verminderd, maar in november begonnen toch repetities.
In januari 1947 werden twee nieuwe schetsen aangeschaft: "De Laidjeszanger" en "De Olle Vrijgezel". Over uitvoeringen niets bekend.

Op 7 mei 1948 werd bij de RON (de Regionale Omroep Noord) in de serie "Stem van het Noorden" het klankbeeld "De Drachtster Tram verdwijnt" uitgezonden, wat door Peter van der Velde was samengesteld (de RON betaalde hem hiervoor 15 gulden). Het oogstte veel waardering en na enige tijd vroeg de RON om een amusementsprogramma van een half uur in het Drents. 
Een radio-uitzending was toch iets anders dan een optreden voor publiek; omdat hij Bareld Lunsche wel eens op een bruiloft als conferencier had meegemaakt benaderde hij hem daarom om aan de uitzending mee te werken.
Nog enkele leden van het BBC werden gevraagd en zo ontstond het programma "Op het Dunnerboerveld bai Mans en Geertie", dat in 1949 (?) werd uitgezonden.
Veel radioluisteraars waren enthousiast en informeerden of de groep kon komen optreden en de (oud-)medewerkers van het BBC waren meteen bereid om weer met voorstellingen te beginnen! 
Van der Velde zag mogelijkheden om in plaats van de BBC-revuevoorstellingen een meer serieuze kant op te gaan: echt cabaret, naar het voorbeeld van Jean-Louis Pisuisse. Nu er een nieuwe groep was, richtte hij het "Noorddrents Cabaretgezelschap De Bekketrekker" op. 
De roem van de groep verspreidde zich ogenblikkelijk! In juni 1950 brachten optredens in Donderen, Bunne en Nieuw-Roden respectievelijk 125, 125 en 75 gulden op. 
De naam "Bekketrekker" verschijnt pas schriftelijk op 5 september 1950 in het eigen kasboekje als "inkomsten Bekketrekker: f.64,00". Waarschijnlijk is de naam in 1949 ontstaan; hij wordt besproken tijdens fietsritten terug van de school in Roderesch naar Roden met onderwijzeres Alke van Calker, die dat jaar naar Roden verhuisd is.

Vanwege de toenemende populariteit waren er veel optredens (later soms 100 per jaar) en tijdrovende reizen, wat niet goed te combineren was met zijn baan als onderwijzer en de verkering met Alke van Calker. 
Peter van der Velde verliet het gezelschap daarom eind 1950, ook omdat er weinig animo was voor satirische onderdelen waarvan hij voorstander was. Bareld Lunsche werd daarna voortrekker, tot het einde van De Bekketrekker in 1974.
 
(Een overzicht van bovenstaande en nog meer documenten staat hier.)