Kitsch en kunst
‘Gao der mor bai zitten’, zee Bastiaon Brobbel, de bekinde Drinse Schriever, doe ik vleden vraaidagmiddag bai hom kwam. Hij pakte een stuk of wat slodderge Drinse boukies van een stoul.
‘Ik wol je wel is wat vraogen’, zee ik, doe ik zitten gung.
‘Dat kan’, zee Bas, want zolaank as ’t mor gien cinten kost, ku’j een bult van hom gedaon kriegen.
'Kuj mai ok zeggen wat of 't onderschaaid is tusken kitsch en kunst?'
'Tja,' zee Bas. Hij stook zien haalfsleten bolknak an met een lucifer en bluis een paor dikke wolken rook de kolle kaomer in. Doe staord'e, deip in gedaachten, een toertie veur hom oet.
'Kitsch of kunst, zeej toch, neit?' vruig e.
'Krek,' zee ik.
Hij puulde wat met de naogel van zien pink in 't rechteroor.
'Kiek,' zee e doe, 'as een kunstenaor echt wat moois maoken wil, dan lat e alle overbodige dingen vot. Dan holdt e allinnig dát, wat belangriek is, over. Mor as e zien waark opsieren gaait met altendonder nutteloze tierlantijnen, dan is 't gien Kunst meer, mor dan is 't Kitsch…’
'O,' zee ik en ik nikkopte begriepend. 'En komp zukke Kitsch allein mor veur bai schilders en bai beeldhouwers en pottebakkers en zuksoort volk? Of komp 't ok wel veur bai Schrievers?'
'Ok wel bai Schrievers,' zee Bas, 'Bai Drinse Schrievers allerdeegs!' Hij pakte een broen gedichtenbundelie van de vlouer en hij leesde:
ZOMMERMIDDAG
Wat weltert de wind deur de riepende rogge
Wat buunt en wat birsde deur 't zommerland.
Hie brieschert en broeschert langs stengels en aoren
Het golft en het giet non an alle kant.
Wat hoog zit die zun an de helblauwe hemel!
Wat schittert zien straolen op wolken en zaod!
Wat giet hier de leeuwerk zien lierkende liedtien!
De wereld wet zuk jao van weelde gien raod!
'Is dat nou Kitsch of Kunst?' zee Bas. Hij keek mai, deskundig, an.
'Ik vin 't wel mooi,' zee ik, veurzichtig.
'Dat ís 't ok, jong,' zee e. 'En nou moej dit is heuren.'
Hij luip naor de vinsterbaank tou en pakte een staopel boukies, daor e éin oethaolde. Aachter zien stoul bleef e staon en hij leesde
ZOMERMIDDAG
De zunne zindert deur de zomer
En trillert traag deur ’t karrespeur
Det slingert deur de riepe rogge
tut 't wiederop zich zölf verleur.
Die zommermiddag, zat van zunne
zeult zuchtend naor de aovendwiend
as zwoegend zwiet en lamme leden
dan eindelijk verkoeling viendt.
'Vin 'k ok wel mooi,' zee ik.
' 't Wazzen dan ok allebaaiden stukkies van bekinde Drinse Schrievers,' zee Bas. 'En wat zeg ie hier dan van?' vruig e. Hij bladderde wat in een grote blauwe 23-rings klapper om. Doe begund'e:
ZUMMERMIDDAG
De zinderende zun streek over 't golden graon
Met strelend handgebaor zien zummerzatte straolen...
'Ik wil der niet te veul van zeggen…’, zee ik, 'mor 't liekt mai nou toch wel wat als te mooi…
'Het is van de haand van een nog onbekinde schriever,' zee Bas. Hij leesde 't nóg is veur:
De zinderende zun streek over 't golden graon
Met strelend handgebaor zien zummerzatte straolen
Zul ik, van zweit bezwangerd, nou niet naor hoes tou gaon
Om oet de koelkast mai wat kolle pils te haolen?'
'Kiek,' zee Bas, 'dat nuim ik nou Kitsch! Mor der zal in körten wel een bundel van hom oetkommen, dink 'k. Want zó gek kuj in 't Drins niet schrieven, of veur een bundel is 't nog altied goud genog…
(Roet, 8e jaargang nr. 1, blz. 2. Maart 1986.)