Drentse humor 


Volk, 

Op 't breivie van de heer Kuipers he'j aal wel lezen, dat ik hier vanoavend eerst een klaain beetie proaten zal over Drentse humor, en da'w doar dan met mekoar wat over deurproaten zullen. 
Doe ik doar op dat breivie zo stoan zaag van Drentse humor, doe docht ik zo bai mai zölf: Wat is dat nou eigelk? Humor. Doe heb ik 't woordenbouk er is baipakt en doar zaag ik: “oog en gevoel voor vrolijk makende tegenstrijdigheden; scherts, luim; ernst met luim, vrolijkheid met weemoed vermengd.”
Dat zal 't dan wel zo'n beetie wezen. Mor dat gung vanzölf over 't Hóllandse woord: humor. 
Ik docht: ”Wat zu'w doar in 't Drins eigelk wel tegen zeggen? Loat ik dat ok is opzuiken.” Mor, och volk, nou maag ik mai misschie as Drins Schriever wel wat schoamen, mor in ons heile hoes was gien Drins woordenbouk te vinden. En 'k wus ok neit woar da'k ein leinen kun. Dat, doe he'k 't Grunniger Woordenbouk van Ter Loan er is bai opsloagen. Mor doar kun 'k ok niks vinden. 
Ik docht, zul er dan asmets gien humor wezen, hier in 't stieve Noorden, da'w er gien woord veur hebben? Mor dat klopte toch ok neit, want in elk Drins dörp ku'j toch altied wel een man of wat vinden, die er om bekind stoan, dat ze 't zo mooi zeggen kunnen? 
En doe docht ik, da'k er oarig dicht bai was: humor, dat is: 't mooi zeggen kunnen. Ein die in Drint humoristisch vertellen kan, die kan 't mooi zeggen. 
En doar ku'j dan vot an heuren, dat 't gewone volk er groag over maag.

Op verzuik van onze veurzitter he'k mai de leste tied is wat meer bezighollen met 't verschiensel: Humor in de Drinse literatuur. Want as er dan wel mooie dingen verteld worden in onze dörpen, wat vin wai doar dan van weer in onze Drinse literatuur? Doe bin 'k is wat an 't snuffelen gaan in bouken en kraanten en in ‘t Moandblad. En wat vun ik doar? 
't Vuil mai oarig tegen, volk. 't Leek er veul op, dat wai Drinten een deur en deur eernsachtig volk binnen, woar mor heil zelden een lachie of kan. En dat is toch wel heil aans, zu'k dinken. 
Mor woarom schrieven de Drinse schrievers dan toch zo zwoar op de haand ?
Is 't omdat wai zo geern “echte" schrievers wezen willen? Loat ons mor zeggen: serieuze schrievers, die heur toak eernsachtig opvatten en die er gien gekhaaid van moaken? Is 't doarom? Omdat ein, die er wel wat gekhaaid van moakt, niet heilemoal veur vol ankeken wordt? Niet allinnig bai ons, volk, mor ok in Holland. Of wo'j beweren, dat Annie M.G. of dat Carmiggelt deur de Grote Schrievers van Holland wel veur vol ankeken worden? 
En is dat bai ons ok niet zo? Binnen er doarom dan zo’n klaain bee’ie humoristische stukkies te vinden in onze Drinse literatuur? Wil wai, Drinse schrievers, zo geern "echte" literatuur schrieven? Bin wai met 'n kannerk een stel zoerproemen ? Kiek nou de Drinse gedichten er is op noa. Ze verschienen an de lopende baand. Mor hol de buusdouk bai de haand, want 't Drinse dichtershaart zit boordevol met troanen (nou moe'j Hans Heyting even vergeten). Goa nou is an 't zuiken naar een stuk of wat humoristische gedichten, die'j is veurdroagen kunnen op een gezellige baieinkomst. Zoas veur vanoavend, beveurbeeld. 

Ik zul hier veur joe proaten over Drentse humor in de literatuur. Wies mai nou is een stuk of wat gedichten an, woar da'j om lachen kunnen? Hans Heyting het 'n stuk of wat schreven. Dat binnen dan die onzin-gedichies oet de Almenak en nog een poar anern, zoas die van Flip de Fluiter. Dat soort lig slim an de moderne kaant. Oet ’t begun-tiedpaark van onze literatuur kun'j dan nog nuimen 't verhoal van 't Hunebed van Börger. Mor wat verschient er nou de leste joaren an humoristische gedichies in Drint? Ze binnen host niet te vinden! 
Op 't stuk van proza is aal wát beter. Humoristische bouken binnen er wel een stuk of wat te vinden. Anne de Vries is in Bartje voak een man, die gevuil veur humor het. Meer in 't dialect ku'j dan terecht bai Uilenberg, die 'n poar werkelijk allerkostelijkste humoristische stukkies schreven het. Dan wieder Van Dijk (Luuks Hilbers jongens), Boerenleven an de Riest van Jonker, dan zu'k hierbai ok nuimen willen de Belevenissen van Gait Jan oet de Meppeler Krant. En dan ko'w metein terecht bai de stukkies, die zo hier en doar in onze kraanten verschienen. In inkele gevallen binnen dat werkelijk lösse stukkies, asmets binnen 't ok min of meer vaaste rubrieken. 
An dit soort van onserieuze literatuur bezundigen heur nog wel is Hidding van Hooghalen (de Hegescheer), Kuipers van Borger en ondergeteikende. 
't Is mai wel opvallen bai dit soort literatuur, dat de humor in heil veul gevallen niet zozeer zit in 'T MOOI ZEGGEN, as in 't vertellen van ein of aner humoristisch geval.
En nou kan 't op 't eerste gezicht wel roar lieken, mor 't is meugelk een treurige zoak op 'n humoristische maneier te vertellen. A'j de minsken mor een speigel veurhollen, woar ze heur eigen zwakheden en eigenoarigheden in herkinnen kunnen. 
Ok is mai opvallen, dat zowat alle Drinse humoristische schetsen heur ofspeulen op een boerderaai. De Drinse middenstand komp er mor wat zunig of. Oetgezunnerd dan vanzölf Mans Tierelier, die Ol’ Domnee, de postkantoorholler, Jans Druppien en anern ok metspeulen lat in 't Drinse dörp dat Max Douwes opbouwd het. 

Wat 't Toneil betreft, daar bin 'k niet zo wied op ingoan, mor onze toneilliteratuur is nog zo klaain dat wai toch ok aal niet in onze humoristische stukken omsloagen kunnen. 
Heurspullechies veur de R.O.N. binnen voak wel an de humoristsche kaant (allinnig speult naar mien zin de draank wel wat een grote rol), mor de leste tied kan ik vraaidagsoavens nooit meer lustern, zodat ik doar niet veul van zeggen kan. (--Naarding: de benuming)

Aal met aal ku'w dus zeggen: 
	1. humoristische gedichten binnen er slim, heil slim zunig. 
	2. humoristische bouken binnen er ok niet veul.
	3. humoristische stukkies in kraanten verschienen er meer, woarbai op te maarken vaalt, dat voak de mop zölf belangrieker is dan de maneier waarop 't verhaal verteld wordt en dat 't zowat altied speult in 't boerenleven. 
	4. dat Mans Tierelier met anere stukkies veur de R.O.N. wel humor bringt (of asmets perberen te doun) woarbai ik wel zeggen wil, dat Mans veur mai op 't ogenblik de beste Drinse humoristische verteller is die'w hebben. 
	5. dat de humor in de Drinse literatuur een slim beschaaiden plakkie innimp, wat slim jammer is, omdat de grote massa gien belangstelling het veur de zwoare "echte " literatuur, mor mooie stukkies lezen en heuren wil. Dat dus het "mooie stukkie" de beste maneier is om ons volk zover te kriegen, dat ze belang stellen in ons eigen taal en in de drinse beweging. 
Want, (en nou wi'k gien minsk te kört doun) wat docht ie, as er veur de R.O.N. een gedicht van, loat ons zeggen Maaike, besproken wordt, dan leest half Drint rustig wieder in ’t Landbouwblad, mor as Mans Tierelier zien naaie belevenissen vertelt, dan holt 't lezen op en dan gaan ze zitten lustern. Want 't volk van Drint mag geern lustern naar ein, die 't mooi zeggen kan. Zunne, dat er onder onze Drinse schrievers mor zo'n poar binnen, die ’t mooi zeggen kunnen of... 't mooi zeggen duren!


Oorspronkelijk geschreven eind 1956 als “Humor in de Drentse literatuur”naar aanleiding van een verzoek van Jan Naarding, namens de Reüniecommissie van de Rijkskweekschool in Groningen, voor het houden van een lezing in december 1956. 
Bovenstaand, uitgebreid verhaal is vermoedelijk gehouden in 1957. Het stuk was niet bedoeld voor publicatie en op de spelling en typfouten is wat minder gelet.